Depreme hazırlıkta iç mekân tasarımı nasıl olmalı?

Depreme hazırlıkta binaların sağlamlığı ve depreme dayanıklı malzeme kullanımı kadar iç mekanların tasarımı da büyük önem taşıyor. İstanbul Atlas Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölüm Başkanı, Peyzaj Yüksek Mimarı Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, yatak odalarında yatakların cam ve aynadan uzak şekilde konumlandırılmasını, yatak üzerine tablo, kitaplık, dolap vb. mobilyaların asılmamasını, kapı arkalarına devrilerek geçişi önleyebilecek eşyaların konulmaması gerektiğini söyledi. Çermikli, çocuk odalarının ebeveyn odalarına yakın konumlandırılmasının ve küçük çocukların yataklarının kapıya yakın yerleştirilmesinin altını çizdi.

İstanbul Atlas Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölüm Başkanı, Peyzaj Yüksek Mimarı Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, Deprem Haftası dolayısıyla yaptığı açıklamada iç mekân tasarımında dikkat edilmesi gerekenlere ilişkin değerlendirmede bulundu.

Deprem sırasında pek çok risk oluşabilir

Olası bir deprem halinde iç mekânlarda birçok risk oluşabileceğini belirten Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, “Deprem sırasında yapı hasar ve çökmeleri can kayıpları riskini arttıran en önemli unsurların başında gelmektedir. Kolon ve taşıyıcı duvarlarda yapısal zayıflıklar, kötü inşaat kalitesi veya yetersiz yapı güçlendirmesi gibi faktöre bağlı olarak deprem sırasında yapılarda hasarlar oluşur veya tamamen yıkılır. Hasar ve yıkımlar sırasında duvar ve tavanlardan kopan parçalar insanların yaralanmasına neden olurken, mobilya, kitaplık, tavandaki aydınlatmalar gibi iç mekanlardaki nesnelerin düşmesi veya devrilmesi, insanlara ve eşyalara zarar verebilir. Özellikle cam ve ayna kırıkları kesikleri ve yaralanma riskini arttırmaktadır. Her bir riskin önceden düşünülmesi ve uygun güvenlik önlemlerinin alınması, deprem sonrası potansiyel tehlikelerle başa çıkmak için önemlidir” uyarısında bulundu.

Standartlara uygun binalar depreme dirençli olabilir

İç mekân tasarımı yaparken depremle ilgili tedbirlerin alınmasının, özellikle Türkiye gibi aktif fay hatlarına sahip ülkelerde büyük bir öneme sahip olduğunu kaydeden Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, “Deprem sırasında ortaya çıkabilecek potansiyel risklerin bilincinde olmak ve etkili önlemlerin alınması, güvenli yaşam alanlarının oluşturulmasını sağlamaktadır. Bu kapsamda, dikkate alınması gereken temel önlemler arasında yapı güçlendirmesi bulunmaktadır. Mühendislik standartlarına uygun olarak inşa edilen binalar, deprem etkisi altında daha dirençli olabilir. Bu nedenle mevcut yapıların durumlarının öğrenilip gerekli ise güçlendirmelerinin yapılması ve tedbirler alınarak iyileştirilmesi, yeni binaların ise ilgili yönetmelikler dikkate alınarak inşa edilmesi ve kontrol ve denetleme mekanizmalarının arttırılması önemlidir” dedi.

Estetik kaygılarla taşıyıcı sisteme müdahale edilmemeli

Peyzaj Yüksek Mimarı Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, yapı çözümlemelerinde estetik kaygılar ya da daha büyük mekân elde etme kaygısı ile taşıyıcı sisteme müdahale edilmemesi, yapıya ait her müdahalenin denetlenmesi ve izinsiz müdahalede bulunulmamasının çok önemli olduğunu vurguladı.

Acil çıkış kapısına ulaşım kolay olmalı

Depreme hazırlıkta iç mekân tasarımlarında dikkat edilmesi gereken en önemli noktaların başında, erişim kolaylığı ve güvenliği geldiğini belirten Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, “Geçiş akslarında sirkülasyonun kesintiye uğramadan devam etmesi hem özel hem de kamusal mekanlarda önemli bir unsurdur. Kamusal mekanlarda özellikle acil çıkış kapısına ulaşım kolaylığı, acil çıkış yönlendirmelerinin ve tabelalarının koyulması, koridorların döşemelerinin uygun olması, geçiş aklarında eşyaların bulunmaması önemlidir” dedi.

Dolap, kitaplık ve mobilyalar sabitlenmeli

Devrilebilecek büyük eşyaların sabitlenmesinin önemini vurgulayan Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, “Konut gibi özel mekanlarda dolap, kitaplık gibi mobilyaların duvara sabitlenmesi, taşıyıcı duvarda, kolon ve kirişlerde bilinçsiz inşaatlar yapılmaması, aydınlatma armatürü, tablo, ayna gibi dekoratif unsurların montajlarının bilinçli yapılması önemlidir” uyarısında bulundu. Çermikli, akıllı ev sistemlerinde, deprem anında altyapı önlemi aktif hale gelen otomasyon sistemlerinin kurgulanmasının önemli olduğunu söyledi.

Depreme hazırlıklı evler nasıl tasarlanmalı?

Peyzaj Yüksek Mimarı Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, konutlarda alınması gereken önlemleri de şöyle sıraladı:

Yatak odaları: Yatak üzerine tablo ya da kitaplık gibi eşya ve nesnelerin asılmaması, asılması zorunluysa duvara güvenli bir şekilde monte edilmesi önemlidir. Dolapların sabitlenmesi kadar, dolap kapaklarının da güvenli şekilde kitlenmesi deprem anında oluşabilecek devrilme riskini en aza indirerek yaralanmaları engelleyebilir. Yatakların aynalardan ve camlardan uzakta yerleştirilmesi, düşme veya kırılma anında yaralanma riskini azaltacaktır. Ayrıca kapılara kolay ulaşılabilir olmalı, kapı arkasına geçişi engelleyecek halı gibi nesneler yerleştirilmemelidir.

Çocuk odaları: Çocuk odalarının ebeveyn odalarına yakın konumlandırılması ve küçük çocukların yataklarının kapıya yakın yerleştirilmesi önemlidir. Çalışma odalarında kitaplıkların sabitlenmesinin yanında kitapların devrilmesini engelleyici bantlar yapılması tercih edilmelidir.

Salon ve oturma odaları: Salon ve oturma odalarında iç mekan tasarımında ağır avizeler ve statik yapısı bozuk lambaderlerin kullanımından kaçınılmalı, özellikle alçıpan-niş gibi tavan ve duvar özelliklerinde sağlamlık ön planda tutulmalıdır.

Mutfaklar: Kesici ve delici eşyaların, deprem sırasında olası yaralanma riskini önlemek adına güvenli bir şekilde saklanması gereklidir. Bu tür eşyaların kapalı çekmecelerde kilitlenmesi veya mıknatıslı tutucularla duvarlara sabitlenmesi bu riski azaltabilir. Ağır eşyaların düşme riskine karşı dolap içinde güvenli şekilde konumlandırılması ve cam, porselen gibi kırılabilir malzemelerin kaymayı önleyici malzemelerle güvenli bir şekilde saklanması da deprem güvenliği açısından önemlidir.

Banyolar: Deprem sırasında en fazla deformasyona uğrayan ıslak hacimler olduğu için, özellikle buradaki döşeme malzemesinin sağlamlığı çok önemlidir. Olası deprem sırasında olası çatlakları ve hasarları minimize etmek adına doğru döşeme malzemelerinin seçimi ve profesyonel bir montaj süreci büyük bir etkiye sahiptir. Ayrıca, banyo içindeki tesisatın periyodik olarak kontrol edilmesi, su sızıntıları, boru çatlakları veya diğer olası problemleri önceden tespit ederek önlem alınması gereklidir. Tesisatın güvenliği, deprem durumunda su kaynaklı hasarları önlemek ve banyo iç mekanının daha dirençli olmasını sağlamak adına kritik bir rol oynamaktadır.